Relacje między państwem a kościołami i związkami wyznaniowymi, zwłaszcza Kościołem Katolickim, wymagają uporządkowania. Ten proces powinien przebiegać z poszanowaniem wrażliwości osób wierzących oraz tych, które nie chcą być związane z żadnym kościołem lub związkiem wyznaniowym. Celem takiego porządkowania ma być budowanie państwa bezstronnego światopoglądowo, które jest podstawą funkcjonowania wspólnoty opartej na zasadach pojednanej różnorodności.
Uporządkowania relacji pomiędzy związkami wyznaniowymi a państwem nie da się zrealizować z dnia na dzień, to proces skomplikowany i trudny w wielu wymiarach: prawnym, ekonomicznym czy społecznym. Oto kluczowe działania, które powinny zostać podjęte, aby państwo i Kościół znalazły się na swoich miejscach:
- Finanse Kościoła a finanse publiczne. Konieczna jest całościowa analiza i ujawnienie skali przepływów finansowych między państwem a kościołami i związkami wyznaniowymi. Szczególnie paląca wydaje się potrzeba przeprowadzenia gruntownego audytu wszystkich wydatków publicznych na tzw. „dzieła” Tadeusza Rydzyka.
- Lekcje religii. Rady szkół w konsultacji z radą rodziców, radą pedagogiczną i samorządem uczniowskim powinny mieć prawo do decydowania o liczbie godzin oraz formie, w jakiej lekcje religii odbywają się wdanej szkole – przy poszanowaniu konstytucyjnego prawa do nauczania religii każdego ucznia, którego rodzice (lub on sam po osiągnięciu odpowiedniego wieku) wyrażą taką wolę. Jednocześnie należy usunąć z systemu prawa wymóg uzyskania zgody biskupa na obniżenie liczby godzin nauczania religii.
- Pedofilia wśród duchownych. Konieczne jest zlecenie Państwowej Komisji ds. Pedofilii sporządzenia kompleksowego raportu dotyczącego pedofilii wśród duchownych oraz jej ukrywania przez władze kościelne.W Prokuraturze Krajowej należy powołać także specjalną grupę prokuratorów, która będzie zajmować się prowadzeniem śledztw w konkretnych przypadkach przestępstw pedofilii popełnionych przez duchownych oraz ich ukrywania.
- Kapelani, duszpasterze, cmentarze. Należy zlikwidować funkcje oficjalnych kapelanów w formacjach i urzędach innych niż Wojsko Polskie, Policja i Straż Graniczna, czyli np. w Krajowej Administracji Skarbowej oraz Służbie Celnej.
- Sfera symboliczna. Należy opracować Kodeks Dobrych Praktyk obowiązujących funkcjonariuszki i funkcjonariuszy publicznych w zakresie ich uczestnictwa w uroczystościach religijnych. Występy polityków w świątyniach, podobnie jak stricte polityczne wypowiedzi hierarchów, łamią zasadę autonomii i niezależności państwa i Kościoła.
- Regulacja konstytucyjna i konkordatowa. Nie wydaje się obecnie celowe wypowiedzenie konkordatu. Niezbędne jest skuteczniejsze wykorzystanie mechanizmów jego interpretacji i wykonania przewidzianych w Konwencji wiedeńskiej o prawie traktatów, w tym dokumentów dodatkowych, takich jak porozumienia i deklaracje interpretacyjne. Zmiana Konstytucji w zakresie relacji między państwem a kościołami i związkami wyznaniowymi nie jest obecnie kwestią priorytetową. Należy raczej skoncentrować wysiłki na wykładni Konstytucji zgodnie z jej preambułą, która przewiduje równouprawnienie wierzących i niewierzących obywateli Rzeczypospolitej
