Raport z konsultacji dokumentu programowego “Plan dla gospodarki. Jak zapewnić dobrobyt w XXI w.”
24 stycznia w Senacie odbyły się z inicjatywy KP Polska 2050 oraz Instytutu Strategie 2050 konsultacje dokumentu Plan dla Gospodarki, czyli Jak zapewnić dobrobyt XXI w. Były to czwarte konsultacje planu przygotowanego przez Instytut Strategie 2050. Konsultacje otworzyła posłanka Hanna Gil-Piątek. Następnie głos zabrał lider Polski 2050 Szymon Hołownia. Mówił o konieczności przygotowania się do dobrych rządów. Nie chodzi o to, żeby tylko wygrać wybory, ale żeby wiedzieć, jak chce się rządzić po ich objęciu.
Szymon Hołownia: Zmiana polityczna, którą już zaczyna pachnieć dokona się, jeśli się dokona, dzięki temu, co się stało w gospodarce. (…) Czy my naprawdę umiemy to zrobić, (…) czy tylko gadamy, że PiS źle zrobił Polski Ład. Lider Polski 2050 zachęcając do dyskusji i zgłaszania uwag odwoływał się do inflacji w Polsce, ale również do stabilności polskiej gospodarki w świecie. Przekonywał również o konieczności zbudowania przewidywalnego systemu podatkowego, który nie będzie zaskakiwał obywatela i da poczucie bezpieczeństwa. Przedstawiając główne założenia Planu dla Gospodarki odwołał się również do postulatów związanych z samorządnością. Dla Polski 2050 samorząd wziął na siebie ostatnimi laty bardzo duży ciężar i nie może być finansowo osamotniony. Konstytucyjna zasada pomocniczości musi, aby działać muszą być na nią przekazywane odpowiednie fundusze.
Następnie głos zabrała Dyrektorka Instytutu Strategie 2050 Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz. Podziękowała za uwagi, które w ramach konsultacji już wpłynęły w formie pisemnej oraz powitała widzów online konsultacji. Oddała głos prof. Pawłowi Wojciechowskiemu.
Paweł Wojciechowski jest jednym ze współautorów Planu dla Gospodarki i wprowadził uczestników debaty w szczegóły planu. Prof. Wojciechowski przedstawił 4 główne filary, którymi kierował się zespół tworzący dokument. Pierwszy z nich to walka z rosnącą luką na rynku pracy. Drugi filar to wzrost produktywności poprzez deregulacje, rozwój kapitału ludzkiego i infrastruktury oraz innowacje. Kolejny, trzeci- wzrost inwestycji, który obecnie jest na niskim poziomie z powodu głównie złego klimatu inwestycyjnego. Na niego zaś wpływa m.in. chaos związana z Polskim Ładem czy polityka rządu wobec Unii. Czwartym filarem są zdrowe, przejrzyste i stabilne finanse publiczne. Dziś ta przejrzystość jest bardzo zaburzona, m.in. z powodu dyskrecjonalnej władzy premiera Morawieckiego w postaci Funduszu covidowego, w którym omija się reguły wydatkowe.
Po profesorze Wojciechowskim uwagę na kilka elementów Planu dla Gospodarki zwróciła posłanka Paulina Henning-Kloska. Mówiła o tym, że wyznaczyliśmy sobie 2 kluczowe cele w zmianach systemu podatkowego. Pierwszym z nich jest odzyskanie zaufania obywateli do państwa. Drugim jest przygotowanie Polski do wejścia w strefę euro. Przez lata obawialiśmy się ryzyka, jakie się z tym wiąże, lecz jakie ryzyko wiąże się z upolitycznieniem NBP odczuliśmy w ostatnim czasie. Ważnym wyzwaniem dla polskiej gospodarki wg posłanki jest również energetyka.
Po wprowadzeniu do dokumentu przeprowadzonego przez autorów uczestnicy debaty przeszli do dyskusji, którą rozpoczął prezes Capital Strategy Stefan Kawalec. Stwierdził, że program zawiera wiele bardzo słusznych rozwiązań. W szczególności zgadza się z zapisami, iż skomplikowany system podatkowy od lat jest główną przeszkodą dla rozwoju gospodarczego Polski. Jego niepokój budzi natomiast stanowisko Strategii 2050 w sprawie euro. Przedstawił korzyści, jakie 20 lat temu widziano we wprowadzeniu jednej waluty. W jego ocenie po wprowadzeniu euro nie nastąpiło przyspieszenie konwergencji pomiędzy państwami członkowskimi. W obrotach handlowych posiadanie wspólnej waluty nie przynosi wcale większych korzyści. Własna waluta wg niego pozwala regulować niekorzystne wpływy niesprzyjającej koniunktury gospodarczej.
Prof. Witold Orłowski stwierdził, że w 90% zgadza się z postanowieniami konsultowanego dokumentu. Jest jednak trochę zawiedziony, gdyż wg niego brakuje w nim odpowiedzi na tytułowe pytanie Jak zapewnić dobrobyt w XXI w. Pewne rzeczy w jego opinii nie zostały dostrzeżone, np. kwestia zwiększenia aktywności zawodowej. Potrzebna nam jest m.in. fundamentalna reforma systemu edukacji przygotowującej do wejścia ludzi na rynek pracy. Brak edukacji poprzez ignorancję może doprowadzić do kryzysu gospodarczego. Jako przykład podał antyszczepionkowców. Odnosząc się do kwestii inflacji przestrzegł przed zagrożeniem stagflacji. W jego opinii jednym z fundamentalnych problemów są relacje naszego kraju z UE, z której czerpiemy znacznie więcej niż fundusze.
Kolejny głos zabrała przedstawicielka Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych Katarzyna Pietrzak. Zwróciła ona uwagę na elementy planu ważne z punktu widzenia pracowników. Mówiła o tym, iż mamy w Polsce problem z obciążeniami dla prowadzenia działalności gospodarczej, niemniej problem niskich inwestycji postrzega ona w problemie bazowania na niskich wynagrodzeniach. Jako wartościowy element
Planu dla Gospodarki uznała ona kwestie m.in. negocjacji zbiorowych.
Posłanka Porozumienia Jarosława Gowina Magdalena Sroka odniosła się do roli jej partii w konsultacjach Polskiego Ładu, które podejmowali z PiS jeszcze, kiedy byli jego koalicjantem. Mówiła, iż tylko stabilny, prosty i przejrzysty system podatkowy da szansę rozwoju gospodarczego. W kwestiach merytorycznych posłanka oddała głos dr Krzysztofowi Głucowi, przewodniczącemu zespołu programowego Porozumienia. Mówił on o potrzebie zdefiniowania na nowo pojęcia subsydiarności jako fundamentu do dalszej rozmowy. Jako dużą wartość programu wskazał poszerzenie rozmowy o inne obszary, które zazwyczaj są ujmowane w innych rozdziałach programów partii politycznych, np. kwestii edukacji. Szymon Hołownia odnosząc się do tego przypomniał, iż Polska 2050 ogłosi swój plan dla edukacji już 28 lutego oraz przedstawił kilka głównych założeń tego planu.
Beata Maciejewska z Nowej Lewicy wskazywała na potrzebę dbania o zrównoważony rozwój. Pierwszą sprawą jest wyciąganie ludzi z ubóstwa. Zdaniem Nowej Lewicy kluczową sprawą zawartą w planie jest zielona transformacja.
W imieniu klubu KO głos zabrała Mirosława Nykiel. Tezy zawarte w Planie dla Gospodarki są w jej ocenie bardzo zbieżne z programem Koalicji Obywatelskiej z 2015 r. Cele zawarte w programie to również cele PO. Nie sposób jednak omówić i odnieść się szczegółowo do wszystkich różnic z projektami ustaw, które już przygotowała Platforma Obywatelska.
Prof. Irena Kotowska ze Szkoły Głównej Handlowej oraz Komitetu Nauk Demograficznych PAN odniosła się do kwestii wyzwań demograficznych ujętych w planie. Określenia kryzys demograficzny w Polsce nie można w jej ocenie odnosić do ogólnych tendencji światowych. Wyzwania demograficzne wiążą się również ze spadaniem zasobów pracy oraz intensywnym starzeniem się społeczeństwa.
Antoni Kołek z Instytutu Emerytalnego pochwalił rozwiązania dotyczące jednolitej daniny zawarte w programie. W kwestiach wieku emerytalnego wskazał na potrzebę odpolitycznienia wieku emerytalnego. Obecnie jest on często zakładnikiem targów politycznych. Zaproponował, aby kwestię tę bardziej oddać w ręce Rady Dialogu Społecznego.
Głos w imieniu Forum Przedsiębiorców Polskich zabrał wiceprzewodniczący Arkadiusz Pączka. Dla przedsiębiorców barometrem inwestycji jest stabilne otoczenie prawne i zaufanie do państwa. Konieczne jest odbudowanie formuły Rady Dialogu Społecznego, która obecnie nie ma jego zdaniem, jako członka RDS wpływu na tworzenie rozwiązań dla pracowników i pracodawców.
Wiceprezes Instytutu Emerytalnego dr Marcina Wojewódka zabrał głos w sprawie układów zbiorowych pracy. Poddał w wątpliwość funkcjonowania ich jako lepszego rozwiązania dla pracowników. Obecnie często regulaminy pracy dają pracownikowi lepsze warunki niż układy zbiorowe pracy.
Mirosław Lech, wójt gminy Korycin z perspektywy samorządowców oraz ruchu samorządowego Tak dla Polski z zadowoleniem stwierdził, iż większość postulatów, które wnosili do ruchu znalazło odzwierciedlenie w Planie dla Gospodarki.
Poseł Robert Kwiatkowski z Polskiej Partii Socjalistycznej ocenił, iż jego ugrupowanie patrzy na ten dokument jak na efekt pracy przyjaznej konkurencji. Pozytywnie ocenił pomysł jednolitej daniny publicznej oraz kierunek obrany na samorządność. Zachęcał natomiast do pogłębienia perspektywy tego, co ma być przeznaczone na pokolenia, a co na kadencję.
Marcina Zielińskiego z Forum Obywatelskiego Rozwoju rozczarował program. Uważa, że nie wnosi on nic znaczącego dla gospodarki. Głównym problemem polskiej gospodarki wg niego jest przerośnięty sektor państwowy. W programie Polski 2050 nie ma w jego ocenie ani słowa o tym, co zrobić ze spółkami Skarbu Państwa poza komitetem nominacyjnym, który nie uchroni nas przed zagarnięcia łupu politycznego. W dyskurs z tymi tezami weszła Paulina Henning-Kloska, która wskazała na rozwiązania rozszerzające te kwestie w innych dokumentach Instytutu Strategii 2050.
Marek Tatała z Fundacji Wolności Gospodarczej uważa, że problemem polskiej polityki jak i gospodarki jest patrzenie na gospodarkę z perspektywy sukcesu wyborczego. Wskazywał również o luce emerytalnej pomiędzy wiekiem przejścia na emeryturę kobiet i mężczyzn.
Senator Wadim Tyszkiewicz nawiązał do wejścia Polski do strefy euro. Uważa, że swobodny przepływ towarów i usług jest kluczową kwestią i podziela w tym aspekcie stanowisko prof. Orłowskiego. Fundamentem ustroju wg niego jest samorząd i nakierunkowanie na niego w programie jest niewątpliwym plusem.
Jacek Karnowski, prezydent Sopotu zwrócił uwagę na kwestię szkolnictwa zawodowego jako niezbędnego do tworzenia przyszłego rynku pracy. Drugą poruszoną przez niego kwestią była sprawa dawania zachęt a nie rozwiązań wzorem powiedzenia o wędce i rybie.
Poseł Jerzy Meysztowicz z Nowoczesnej mówił o tym, iż wiele rozwiązań z planu jest bliskich Nowoczesnej. Pochwalił autorów do poruszenia kwestii euro, które stało się w ostatnich latach tematem tabu w Polsce.
Dr Tomasz Lasowski z Uniwersytetu Warszawskiego uznał, że ten dokument jest bardzo obiecującym prognostykiem. Popiera on rozwiązania związane z dbaniem o dobrostan obywateli. Zgadza się on z przedmówcami, iż luka emerytalna to ogromny problem rynku pracy.
Wojciech Paczos z Fundacji Dobrobytu na Pokolenia jako pozytywy planu ocenił otwartość na debatę, która niestety nie jest standardem w polskiej polityce. Bardzo dobrze zostały wg niego opisane wyzwania gospodarcze w Polsce. Brakuje wg niego rozwiązania powstrzymania trendu rosnących nierówności.
Mirosław Suchoń z Polski 2050 z wielką satysfakcją odbiera debatę, która się odbyła. Mówił o ambitnym celu awansowania Polski do pierwszej dwudziestki państw w rankingu jakości życia HDI. Ważnym obszarem tego programu jest w jego ocenie patrzenie na rzeczywistość jak na system naczyń połączonych.
Całość debaty podsumowali autorzy programu prof. Stanisław Wojciechowski i Paulina Henning-Kloska, a Hanna Gil-Piątek zadeklarowała otwartość na konsultację programów innych ugrupowań politycznych. Na tym debatę zakończono.
Debatę poprzedziły konsultacje pisemne dokumentu. Swoje uwagi ze strony społecznej nadesłali m. in. (kolejność według daty nadesłania):
- Porozumienie Jarosława Gowina,
- Lewica Razem (Zarząd Krajowy Razem, Koło ds. Gospodarki i Rozwoju Razem),
- prof. Witold M. Orłowski,
- Instytut Emerytalny (dr Antoni Kolek),
- Krajowa Izba Gospodarcza (Marek Kłoczko),
- Forum Obywatelskiego Rozwoju (Marcin Zieliński, dr Sławomir Dudek),
- Fundacja “Dobrobyt na pokolenia” (dr Joanna Clifton-Sprigg – Bath, dr Paweł Bukowski – London School of Economics, dr Paweł Doligalski – Bristol, dr Tomasz Makarewicz – Bielefeld, dr Wojciech Paczos – Cardiff), dr Łukasz Rachel – Princeton, dr Piotr Śpiewanowski – INE PAN),
- Stefan Kawalec.
